Zasygnalizowany powyżej problem zasługuje w przyszłości na osobne opracowanie. Wszyscy badacze, którzy tu zostali przytoczeni, zajmowali się nim bowiem na marginesie głównego toku swych rozważań. To "fascynujące zjawisko z zakresu socjologii literatury" (jak je określił Weintraub) stanowi jeden z problemów staropolskiej komunikacji literackiej, z drugiej zaś strony należy do przyczyn zacofania kulturowego, jakie występuje w Rzeczypospolitej późnego baroku. Komunikacja literacka jest oparta nadal#podobnie jak w średniowieczu#bardziej na żywym słowie oraz na czernieniu papieru raczej inkaustem niż drukarską farbą.<br>Z naszego przeglądu wynika, iż#podobnie zresztą jak w analizie wszystkich innych zjawisk historycznych#i tu trudno o jedną przyczynę, która