kult oświeceniowego bóstwa. Akceptacja Rewolucji domagała się zaparcia się wiary. Innej możliwości nie było. Trudno, by Kościół zaakceptował taką sytuację. <br>Zarazem jednak Kościół, opowiadając się przeciw wolnościowej fali rozlewającej się po Europie, wikłał się w popieranie bardzo nieciekawych reżimów, jak np. carskiej Rosji (to przecież dlatego Słowacki pisze: "Polsko! Twa zguba w Rzymie!"), i przeciwstawianie się patriotycznym i niepodległościowym ruchom, jak to było np. we Włoszech. Z jednej strony, zaangażowanie się papieża w obronę integralności watykańskiego państwa było całkowicie zrozumiałe, bo - jak się wydawało - jest to jedyna gwarancja niezawisłości Kościoła. Z drugiej strony, kiedy wobec coraz silniejszych dążeń do zjednoczenia Italii