drugiej - filozofię wyzwolenia i samotworzenia ludzkości sformułowaną przez Karola Marksa. Te dwie idee, u korzeni swych antychrześcijańskie, w złożonym procesie historycznym wydały owoc w postaci dwóch najbardziej złowrogich tyranii, jakich od lat nie oglądał świat. Po raz któryś w dziejach człowieka potwierdziło się, iż próba odejścia od Boga, a zwłaszcza zuchwała wola dorównania mu, kończy się straszliwym i żałosnym upadkiem.<br> Zjawiska, o których mówię, znalazły swój wyraz, a raczej równolegle pojawiły się w dziedzinie sztuki. Z niezwykłą przenikliwością dostrzegł to i opisał jeden z największych pisarzy XX wieku, również mnie szczególnie bliski: Tomasz Mann w swej znakomitej "Czarodziejskiej górze", a zwłaszcza