33. [148] Pisownia wyrazów z przedrostkami
W języku polskim wszystkie przedrostki — rodzime i obce — pisze się łącznie z wyrazami pospolitymi, np.
Pisownia wyrazów z przedrostkami | |
a- | anormalny, apolityczny, aspołeczny, ateizm; |
anty- | antyfeminista, antynarkotyczny, antynikotynowy; |
archi- | archidiakon, archikatedralny; |
arcy- | arcybanalny, arcybiskupstwo, arcyksiążęcy, ale: arcy-Polak, zob. 47; |
bez- | bezpłatnie, bezpretensjonalny, bezradność, bezsenność, beztroska, bezzwłoczny; |
beze- | bezecnie, bezecny; |
do- | dobrnąć, docelowy, dogłębny, dokładka, dokształcić, dorzecze; |
eks- | ekskierowniczka, eksmąż, eksminister, eksprzewodniczący, ale: eks-Polak, zob. 47; |
ekstra- | ekstraklasa, ekstranowoczesny; |
hiper- | hiperdźwiękowy, hiperinflacja, hiperpoprawność; |
infra- | infradźwiękowy, infrastruktura; |
kontr- | kontrreformacyjny, kontrtytuł; |
maksi- | maksispódnica, maksisukienka; |
midi- | midipłaszczyk, midispódnica; |
między- | międzyludzki, międzyzwiązkowy, międzyżebrze; |
mini- | miniparasol, minirecenzja, minirozmówki, minispódniczka; |
na- | napisać, naprzeciw, naskórek, nastrojowy, nastawka; |
nad- | nadgniły, nadodrzański, nadsztygar, nadużywać, nadżerka, nadżółkły; |
nade- | nadebrać, nadedrzeć, naderwać, naderżnąć; |
o- | ochłodzenie, ochrypnąć, ochrzczony, okruszyna; |
od- | odbiorca, odgrodzić, odpłatność, odpowiedzialny, odseparowany, odświętny; |
ode- | odebrać, odedrzeć, odegrać, odetkać, odezwać się; |
około- | okołobudżetowy, okołoksiężycowy, okołorównikowy, okołosłoneczny, okołoziemski; |
pan- | panamerykański, paneuropejski, panslawizm; |
po- | pobernardyński, pobłądzenie, pobratymiec, pochwalić, pociąć, pogrobowiec, pokątnie; |
pod- | podbramkowy, podchodzić, podchorąży, podchwytliwie; |
pode- | podebrać, poderwać, podeschnięcie, podetrzeć; |
ponad- | ponadczasowo, ponaddźwiękowy, ponadetatowy, ponadpaństwowy, ponadplanowo, ponadplemienny, ponadto, ponadtysiącletni; |
post- | postimpresjonizm, postkolonialny, postkomunistyczny, postpenitencjarny, ale: post-Jugosłowianin, zob. 47; |
poza- | pozabiblijny, pozaksięgowy, pozakulisowy; |
przeciw- | przeciwciało, przeciwdziałać, przeciwuczuleniowy, przeciwwaga, przeciwzawałowy; |
przed- | przedhistoryczny, przedmałżeński, przedmecz, przedzamcze, przedzawałowy, w przeddzień; |
przede- | w przededniu; |
przy- | przyrumienić, przysłówek, przystrzyc, przyśpiewka, przyziemnie; |
pseudo- | pseudoartysta, pseudoarystokrata, pseudofilozoficzny, ale: pseudo-Rosjanin, Pseudo-Dionizy, zob. 47; |
super- | superarbiter, superczuły, superforteca, ale: super-Europejczyk, zob. 47; |
śród- | śródlądowy, śródpiętro, śródskórnie, śródtytuł, śródziemnie; |
u- | ukłuć, ukrwienie, ukwiecony, umniejszać, upiłować, urwać, uśmiech; |
ultra- | ultrafiolet, ultrakrótki, ultraradykalny, ale: ultra-Azjata, zob. 47; |
w- | wciągnąć, wcierać, wgniecenie; |
we- | wemknąć się, wepchnięcie, wewnętrznie, wewnętrzny, wezwać; |
wice- | wicekanclerz, wicekonsul, wicekrólestwo, wiceprezydent, wiceprzewodnicząca; |
wokoło- | wokołomarsjański, wokołosłoneczny, wokołoziemski; |
wokół- | wokółksiężycowy, wokółziemski; |
z- | zgasić, zgwałcić, znormalizowany, zwapnienie; |
za- | zabłądzić, zabudować, zaczarowany, zaćmienie, zatrzaska, zatwierdzający, zażądać; |
ze- | zeschły, zespolić, zeszlachetnieć, ześlizg, zewsząd. |
UWAGA 1: O pisowni niby-, quasi- zob. 52.
UWAGA 2: Należy odróżnić przedrostek około- (= wokół czegoś, w pobliżu czegoś, dotyczący czegoś), pisany z drugim członem wyrazu zawsze łącznie, np. okołorównikowy, od partykuły około (= mniej więcej, w przybliżeniu), pisanej z następującym po niej przymiotnikiem lub przysłówkiem rozdzielnie, np. około godzinny postój, około dwuipółgodzinny wykład, ceny paliwa wzrosły około trzykrotnie.