ideałem, kierunkiem dążenia, świadomego wszakże, że osiągnąć można tylko jego cząstkę. Cząstkę? - z perspektywy metafizycznej to absurd, panować tu musi zasada "wszystko albo nic". Cząstka jest klęską. Ale czyż można lekceważyć różnice stopnia tej klęski, skoro cel jest nieosiągalny? Samotność - porozumienie: to para pojęć szczególnie często używana przy interpretacji filmów Bergmana. Z jednej strony opozycja ta stanowi jawną transformację (kryptopostać) problemu metafizycznego. Z drugiej - uzyskuje pewną autonomię. Mniejsza samotność - większe porozumienie. Są to zdobycze warte przecież wysiłku. Prosty jak na garbatego; jeśli jednak kalectwo jest nieusuwalnym atrybutem ludzkiego istnienia?<br>Tak więc bohaterowie Bergmana (a zwłaszcza kobiety) podejmują wiele starań, aby rozbić