stadium kapitalizmu ostry wyzysk klasy robotniczej dawał się we znaki kobietom i dzieciom. Praca dzieci 12-letnich i młodszych, także w górnictwie, była zjawiskiem powszechnym. Nikt nie próbował <br>normować czasu i warunków pracy, dniówka trwała 14-16 godzin, w kopalniach - 12. Płace silnie zróżnicowane podlegały swobodnej grze podaży i popytu. "Czeladź robotniczą" krępowały surowe przepisy policyjne, które sankcjonowały wyzysk pracodawców, a karały jako bunt każdą próbę oporu i protestu.<br>Klasa tak świeża i różnorodnego pochodzenia nie miała jeszcze dostatecznej spoistości, by móc skutecznie bronić swoich praw. Wśród robotników i czeladzi rzemieślniczej dochodziło do sporadycznych wystąpień przeciwko majstrom, z użyciem kijów, siekier