rozmawiało, co czuło, co myślało, co myśli, co zamierza, co pamięta, co sobie wyobraża, co mu się śni, jak się bawi, w co i z kim, co zapisuje w pamiętnikach, o czym pisze w listach i co inni piszą w listach do niego, to takie dziecko jest zmuszone do kłamstw. Kłamie, żeby się bronić przed inwazją. Zachowuje się jak konspirator w czasie okupacji lub stanu wojennego, tak jak zachowałby się każdy w sytuacji dotkliwego ograniczenia wolności. Kłamstwo jest tu sposobem na wprowadzanie prześladowców w błąd. Bez tego trudno byłoby dziecku zachować podstawowe poczucie godności i szacunku dla siebie. Idąc dalej, można