Gorbaczow stwierdził potrzebę głębokich przemian radzieckiego systemu politycznego - odrzucenia partyjnego "mechanizmu nakazu i presji" oraz zastąpienia go systemem opartym na rządach prawa, konkurencyjnych wyborach, przekazaniu całej władzy wykonawczej organom państwowym (oddzielonym od organów partii) i konstytucyjnym podziale władz. W następnym roku ZSRR stał się widownią konkurencyjnych wyborów do Kongresu Deputowanych Ludowych oraz do różnych ciał na szczeblu republikańskim i municypalnym. Rezultatem tych wyborów była rewolucyjna zmiana radzieckiego krajobrazu politycznego. Partia komunistyczna rozbiła się na frakcje, których programy miały niewiele wspólnego z komunizmem jako systemem idei. Pojawiła się mnogość partii jawnie niekomunistycznych, niektóre z nich utorowały sobie drogę do oficjalnych organów przedstawicielskich