redukcji, a wraz z tym następowała redukcja rozmiarów aparatu hydrostatycznego i obciążającego go balastu aragonitowego (Phragmoteuthis).<br>W późnym triasie pojawiły się kalmary, głowonogi całkowicie pozbawione aparatu hydrostatycznego. W wyniku zaniku pary wyspecjalizowanych ramion (czułków), niemal zupełnego zaniku muszli i skrócenia ciała (cechy związane z przejściem do mniej ruchliwego czy wręcz bentosowego trybu życia) w środkowej jurze powstały z kalmarów ośmiornice (ryc. 9.11). Początkowo, podobnie jak reliktowe dziś Vampyroteuthis, miały one jeszcze szczątkowe płetwy.<br>Właściwe belemnity o kalcytowych, wtórnych rostrach znanych od najwcześniejszej jury dotrwały do końca kredy, być może przeżywając nieznacznie amonity. Jedynymi dzisiejszymi głowonogami, które zachowały aparat hydrostatyczny (prócz