samej rzeczywistości społecznej, egzystencjalnej, wreszcie niejasność kondycji samej literatury, gwarancję wielkości dzieła upatrywał jednak poza nim samym. "W literaturze nie ma wybitności bez światopoglądu" - zaznaczał. Ten rodzaj redukcji stał się szczególnie powszechny w latach osiemdziesiątych. "...racją bytu polskiej literatury wydaje się nie nowatorstwo artystyczne, ale nowatorstwo myśli" - to z kolei cytat z szeroko omawianej podówczas książki Andrzeja W. Pawluczuka. W lekturze krytyków literatura stawała się przede wszystkim przestrzenią sporów światopoglądowych, bojów o wartości niekoniecznie niezbędne do powstania dzieł pretendujących do tego, by jako teksty artystyczne realizować również ideał celowości bez celu. Dobrym tego przykładem są obie książki Andrzeja Wernera Polskie, arcypolskie