i zło nie mają żadnego metafizycznego uzasadnienia: tym droższe będą dlatego, że wyłącznie ludzkie, że są wyzwaniem rzuconym antyludzkiej pustce i że ich potrzeba zakorzeniona jest w człowieku. Ateista prawdziwy, świadomy stawki, nie może uważać pojęć dobra i zła za "reakcyjne". Przeciwnie, powie z Gombrowiczem: "nie róbcie ze mnie taniego demona. Ja będę po stronie porządku ludzkiego (i nawet po stronie Boga, choć nie wierzę) aż do końca moich dni; także umierając" (&lt;name type="tit"&gt;Dziennik&lt;/&gt;, 1957). I określi z nim razem cel literatury: "...by mógł dojść do głosu nasz najprostszy, najzwyklejszy odruch moralny" (&lt;name type="tit"&gt;Rozmowy z Dominikiem de Roux&lt;/&gt;).<br>Jak najbardziej rygorystyczna etyka obowiązuje