i wtrąca w milczenie, lecz kiedy ona, nie wydarta z domu, nie, z jego oczu zdjęta cichym cieniem, odeszła między nieznajome mary i kiedy czuł, że tam w umarłych kraju dziewczęcy uśmiech jej jak księżyc mają <page nr=273> i z jej dobroci biorą miary, wtedy mu bliskie stały się mogiły... "Śmierć ukochanej" doprowadza w podmiocie poznającym do zmiany obiegowej wiedzy o śmierci w osobistą, opartą na niepowtarzalnym doświadczeniu, świadomość śmierci. W momencie śmierci bliskiego uderza człowieka świadomość niczym nie dającej się zapełnić pustki. "Pojęcie pustki - pisze Bergson - rodzi się tutaj, gdy świadomość, opóźniając się w stosunku do samej siebie, pozostaje przywiązana do wspomnienia