zrodził się pomysł napisanej później powieści <name type="tit">Rzym za Nerona</>. Ponadto wykorzystał swoje notatki do serii wykładów wygłaszanych w kraju na temat "Wieki katakumbowe". Aby dopełnić listy utworów powstałych dzięki rzymskiej inspiracji, trzeba jeszcze wymienić powieść o narodzinach świata chrześcijańskiego <name type="tit">Caprea i Roma</> oraz bardzo cenne <name type="tit">Kartki z podróży 1858-1864</>, drukowane najpierw w czasopismach warszawskich. Zanim pisarz przyjechał do Rzymu i rozpoczął nie tylko zwiedzanie, lecz również badania historyczne, starannie się przygotował, studiując odpowiednią literaturę. Miał więc w świadomości obraz Rzymu, ale jak się później przekonał, różniący się od rzeczywistego: <q>Znajdowałem wszystko mniejszym, mniej świetnym, niż wyobrażałem sobie. Wyobraźnia pracowała nad