nieustanne krwawe konflikty wewnętrzne znalazły się w cieniu; na czoło wspomnień o Nowogrodzie wysunęła się obrona wolności przed despotyzmem. Dlatego wszystkie liberalne i demokratyczne nurty nowożytnej myśli rosyjskiej, począwszy od Radiszczewa, dekabrystów i Hercena, nawiązywały do wyidealizowanego mitu wolności nowogrodzkiej, jako rodzimego wzoru dla przyszłej rosyjskiej demokracji. Natomiast oficjalna historiografia, gloryfikująca państwo i jego ekspansję, wielokrotnie piętnowała Nowogrodzian jako zdrajców i agentów obcych (w tym przypadku polsko-litewskich) interesów.<br><br>&lt;tit&gt; III. "Gosudar Wsieja Rusi"&lt;/&gt;<br><br>Kiedy Mongołowie przez swe zwycięskie kampanie, okrutne eksterminacje i mające wzbudzić strach spustoszenia złamali opór Rusi, kiedy zakończyli okres żywiołowego rabunku i towarzyszącego mu zniszczenia dóbr materialnych i