wiedzy rolniczej stał się Instytut Agronomiczny w Marymoncie pod Warszawą, gdzie funkcjonował folwark doświadczalny i gdzie kształcono dobrych oficjalistów ziemiańskich. Dyrektor Instytutu Michał Oczapowski ogłosił wielką encyklopedię wiedzy rolniczej pt. Gospodarstwo wiejskie. Poważnie rozwinęła się też fachowa prasa agronomiczna, która popularyzowała nowe osiągnięcia zachodniej Europy, a zwłaszcza Anglii, w zakresie hodowli, uprawy, nawożenia oraz narzędzi rolniczych.<br>W 1842 r. zaczęły się ukazywać "Roczniki Gospodarstwa Krajowego", organ spółki ziemiańskiej, który zajął się już nie tylko fachową wiedzą rolniczą, ale i szerszą sprawą reformy ustroju rolnego. Przodująca gospodarczo część ziemiaństwa dobrze wiedziała, że pańszczyzna już się przestała opłacać, że dalsze jej utrzymanie może