na tronie papieskim (Mikołaj V - Tommaso Parentucelli, Pius II - Enea Silvio Piccolomini). I ten oto wspaniały, renesansowy Rzym, budowany za sumy uzyskane z annat i świętopietrza, ściągnie na siebie potem w XVI w. niechęć, a nawet nienawiść północnej Europy. Dlatego reformacja przeciwstawi wykwintowi i swobodzie kurii rzymskiej swą surowość.<br>Termin "humanizm", podobnie jak termin "renesans", jest późniejszy niż samo zjawisko. Oznacza on prąd umysłowy poszukujący i rozwijający tradycję starożytnej wiedzy o człowieku (&lt;foreign lang="lat"&gt;humanus&lt;/&gt; - ludzki), zawartej w filozofii i literaturze. Jak wiemy, znaczna część kultury antycznej była znana wiekom średnim, i choć wiedza ta była krucha i ułamkowa, różnica między obiema epokami