nie drobiazgowego odtwórcy historii, ale pasja moralizatora" - pisał Stanisław Grochowiak po premierze "Popiołu i diamentu" w 1958 r. Maciek Chełmicki, brawurowo zagrany przez Zbyszka Cybulskiego żołnierz AK, który pod wpływem miłości do dziewczyny zamierza wyjść z podziemia i znaleźć sobie miejsce w nowym ustroju, z dnia na dzień stał się idolem pokolenia. Utożsamiała się z nim generacja odsunięta przez władze od wpływu na historię kraju, nierzadko prześladowana i więziona. Młodsi widzieli w nim już zupełnie inną postać. Ciemne okulary, wojskowa w kroju kurtka, zwężane u dołu spodnie przywodziły na myśl raczej bikiniarza, słuchacza jazzu, który wychodził właśnie z podziemia. Na ekranie