to kolektyw robotniczy miał ustawiać "zgniłych inteligentów" na pozycjach prosocjalistycznych, nie obdarzając ich zresztą przesadnym zaufaniem. Pojawiła się też wizja autoemancypacji kulturalnej, której klasyczny przykład obserwujemy w &lt;name type="tit"&gt;Starym i nowym&lt;/&gt; Lucjana Rudnickiego, gdzie bohater dochodzi do klasowej świadomości dzięki własnym życiowym doświadczeniom, wszakże nie bez pomocy książek napisanych przez postępowych inteligentów. Podobny wzorzec zaprezentował w wersji socrealistycznej Igor Newerly w &lt;name type="tit"&gt;Pamiątce z Celulozy&lt;/&gt;.<br>Można by rzec, że dawny podział na "miecz i łokieć" (tytuł powieści historycznej Wiktora Gomulickiego) zamienił się na młot i zarękawek, co oczywiście jest uproszczeniem, jakże znamiennym dla powieści produkcyjnej lat stalinowskich, a także części lewicującej literatury międzywojnia