i do bojarskiej oligarchii. Był to jednocześnie okres, kiedy uświadomiono sobie zacofanie kraju i konieczność nawiązania kontaktów z Zachodem, konieczność poznania zachodnioeuropejskiej myśli politycznej i naukowej, konieczność wprowadzenia w Rosji zdobyczy technicznych w dziedzinie przemysłu, a zwłaszcza wojskowości. Państwo działało tu niekonsekwentnie, z ociąganiem. Kościół prawosławny potępiał wpływy "łaciństwa" i luteranizmu, widząc je w każdej niemal książce przywiezionej z Zachodu i w każdej nowości, czy to w stroju, czy w obyczaju, a nawet w technice. Podejrzanymi wydawali się nawet greccy i ukraińscy duchowni, gdy próbowali oprzeć kształcenie kleru na lepszych podstawach filologicznych. Próba oczyszczenia ruskiej liturgii z narosłych przez wieki lokalnych