Papiniego, rzeczywiście sprawiło, że ukazał się człowiek nagi, że intelektualizm stał się niebezpiecznym przestępstwem, a nowe ukryte w subliminal self władze doszły do głosu. Poszukiwanie "duchowej przygody" zmieniło się w aż nazbyt realną przygodę całego globu. <br> Te same przekształcenia społeczne, które wydały na świat antyracjonalizm Jamesa, Nietzschego i Gide'a, zrodziły materializm dziejowy. I on również, wychodząc z tych samych źródeł, traktuje wszelką ideę jako wytwór ludzki, jako narzędzie do działania. I on zaprzecza istnieniu wiecznej, niezmiennej prawdy, oderwanej od ziemi, posiadającej byt niezależny. A jednak materializm dziejowy jest śmiertelnym wrogiem kierunków odwołujących się do ślepej energii. Zauważył to już Stanisław Brzozowski