III świadomość europejska przetrwała następnie przez całe średniowiecze (w rzeczywistości po okresie antycznej Grecji odradza się ona dopiero gdzieś na przełomie XV i XVI stulecia).<br>Jeśli ubolewamy nad pustymi ławkami w szkole zwanej historią, to należy pamiętać, iż zwłaszcza młode pokolenie, choć nie tylko, miewa serdecznie dosyć wszelkich pouczeń i morałów. Autorytety moralne traktuje na ogół bardzo wybiórczo, o wiele chętniej słucha kazań przez nie wygłaszanych, aniżeli stosuje ich nauki w życiu codziennym.<br>Po tej garści raczej gorzkich refleksji pora na parę krzepiących uwag. Oto mamy za sobą pierwsze w nowożytnych dziejach Polski półwiecze bez narodowych powstań. Nie wybuchły one ani