poruszania silników spalinowych. Wzrost ten wykazuje tabela na s. 14.<br>W końcu XIX w. i początkach XX w przemyśle naftowym pierwsze miejsce zajmowały spółka amerykańska &lt;name type="org"&gt;Standard Oil&lt;/&gt;, założona w 1882 r. przez Johna D. Rockefellera, spółka angielsko-holenderska &lt;name type="org"&gt;Royal Dutch&lt;/&gt; (rok założenia 1890) i &lt;name type="org"&gt;Anglo-Persian Oil Company&lt;/&gt; (1907). Nad naftą w Rosji panowali &lt;name type="person"&gt;Nobel&lt;/&gt; i &lt;name type="person"&gt;Rotschildowie&lt;/&gt;.<br>Obok węgla podstawowym czynnikiem rozwoju przemysłu nowoczesnego było żelazo. I tu przez długi czas dominowała Anglia. W 1870 r. produkowała żelaza więcej niż wszystkie inne kraje na świecie razem wzięte. Obok własnej rudy przetapiała jeszcze w swych hutach rudę szwedzką i hiszpańską. Do zmiany