następnie państwowego, są Czechy. Były one w średniowieczu znaczącym królestwem europejskim. Jednakże w XVII wieku (wojna trzydziestoletnia) utraciły niepodległość, szlachta czeska - warstwa przywódcza - wyginęła lub uległa germanizacji, język czeski został zepchnięty na margines, był jedynie mową gminu. Od przełomu XVIII i XIX wieku trwa w tym społeczeństwie gwałtowny proces odrodzenia narodowego. Język i obyczaj czeski stają się elementem wyposażenia kulturowego warstw oświeconych - głównie, silnego na tym obszarze, mieszczaństwa. Powstanie państwa czechosłowackiego w 1918 r. stało się więc naturalnym uwieńczeniem tego procesu. Innego przykładu dostarcza Litwa. Była ona również potężnym państwem kontynentalnym. Od czasu unii z Polską postępowała polonizacja Litwy. Warstwy wykształcone