Cechą wspólną trzeciej grupy ujęć jest definiowanie środowiska poprzez "czynnik ludzki". W praktyce, przybiera to takie przykładowe postacie:<br>"[...] dysproporcje wynikają nie tylko z faktu takiego czy innego rozwoju bazy materialnej i działalności kulturalnej, ale także z pewnych nawyków kulturowych różnych grup społecznych, różnych środowisk [...] Młody człowiek nawet po zdobyciu pewnych nawyków w szkole, jeśli później pozostaje w środowisku biernym kulturalnie, po jakimś czasie Ťcofa sięť w rozwoju".<br>"Wykorzystanie czasu wolnego jest funkcją wzorów, norm społecznych obowiązujących w danym środowisku oraz panujących w nim powszechnie nawyków kulturowych".<br>"Ludzie, którzy podobnie określają swój stosunek do wartości kulturowych, różnią się bardzo w realizowaniu tych