nieufność wobec człowieka, trwoga przed ciemnościami ludzkiej duszy. Zgadzał się z marksistami, że bez &lt;q&gt;"wyzwolenia człowieka z materialnych uzależnień"&lt;/&gt;<br>(Dz I 131) nie ma co marzyć o stworzeniu prawdziwie ludzkiej kultury.<br>Przypominał, że już w Ferdydurke &lt;q&gt;"grają fortissimo wszystkie prawie zasadnicze tematy egzystencjalne: stawanie się, stwarzanie siebie, wolność, lęk, absurd, nicość..."&lt;/&gt; (Dz I 285) Uważał się także za strukturalistę &lt;foreign&gt;avant la lettre...&lt;/&gt; Ale wszystko to po to tylko, aby się sprytniej i zręczniej poróżnić z komunistami, egzystencjalistami, strukturalistami. Czy można w ogóle powiedzieć, że się tym różnorakim współczesnym izmom sprzeciwiał? On raczej ze wszystkimi systemami i doktrynami grał: grał o stawkę