człowieka! Gwałt przecie niedopuszczalny: &lt;q&gt;"Nie róbcie ze mnie taniego demona. Ja będę po stronie porządku ludzkiego (i nawet po stronie Boga, choć nie wierzę) aż do końca moich dni; także umierając"&lt;/&gt; (D II 17). Ukształcenie i samopotwierdzenie wybitnej jednostki jest nie do pomyślenia bez gwałtu.<br>Ale sam gwałt jest także nie do pomyślenia, narusza bowiem wymogi miłości i sprawiedliwości, nieodłączne od "porządku ludzkiego". Jakże Gombrowicz wywinie się z tej sprzeczności, będącej oczywistą transpozycją dylematu dobroci i wszechmocy Boga? Otóż uzna, że gwałt możliwy (dopuszczalny) jest tylko &lt;foreign&gt;in effigie&lt;/&gt;, w sztuce... Radykalny w wyobraźni (w powieści i dramacie), na co dzień (w