i błyskawic przybywającego na sądzenie żywych i umarłych. Samotność religijnego laika jest gorzka i bolesna. Obraca się niejednokrotnie w kręgu tych samych pojęć, które tworzą konstrukcję katolicką, lecz odartych z ich charakteru sakralnego. Cień tajemnicy i nieznanego zgęstniał i pociemniał. Człowiek traci na ziemi grunt pod nogami, a jego dusza nieśmiertelna przestaje ogarniać ostateczny wymiar sprawiedliwości niosącej nagrodę i karę. <br> Dla Conrada, który jest wielkim pisarzem religijnego laicyzmu, nie istnieją już zmaterializowane pojęcia metafizyczne. Znak nieprzeniknionej tajemnicy stoi u progu pozaziemskiego świata. I jedyne co może wśród ciemności człowieka ocalić, to ideje obowiązku, odpowiedzialności, honoru czy wierności, zawieszone niby ideje platońskie