aspekcie wolności Bergson, gdy opisywał proces tworzenia się aktu wolnego: <q>"Oto pęka zewnętrzna skorupa, upadając pod niemożliwym do zatrzymania ciśnieniem. Tak zatem w głębiach Ja i pod warstwą doskonale poukładanych i bardzo rozumnych argumentów dokonuje się jakieś wzburzenie, a poprzez to wzrastający napór uczuć i idei, bez wątpienia wcale nie nieświadomych, ale takich, których chcielibyśmy się wystrzegać. Snując na ich temat refleksję i gromadząc troskliwie nasze wspomnienia, zobaczymy, że to my sami uformowaliśmy owe idee, my sami przeżyliśmy owe uczucia, ale przez niewytłumaczalną niemożliwość pogodzenia ich z wolą spychaliśmy je w ciemne głębie naszego bytu za każdym razem, gdy tylko wyłoniły