dwustu lat, iż niektóre zarysy dziejów Polski, nawet te sięgające XVI stulecia, bardziej przypominają historię choroby aniżeli obiektywną analizę przeszłości. We wszystkich epokach szuka się mimowolnych winowajców rozbiorów, od Zygmunta I Starego poczynając (bo przyjął hołd pruski w 1525 roku), poprzez Jana III Sobieskiego (odsieczą uratował przyszłego zaborcę), aż do obu Sasów (spowodowali atrofię państwa i obojętność szlachty na jego losy).<br>Ten poczet głównych winowajców otwiera oczywiście ostatni monarcha Rzeczypospolitej. Podczas gdy jego obrońcy całą winą obarczają bądź to przemoc zaborczych sąsiadów, bądź też konserwatyzm stanu szlacheckiego, który nawet w momencie śmiertelnego zagrożenia nie zdobył się na wystawienie stutysięcznej armii (choć