artykułująca polską rację stanu, niesłychanie subtelna konstrukcja. Dziś wiemy, że w Związku Radzieckim (czytaj: Rosji) niesłychanie uważnie śledzono wszystkie tego rodzaju wypowiedzi Papieża. Traktowano je jako głos suwerennego narodu. Nikt wtedy poza Papieżem i kardynałem Wyszyńskim nie artykułował polskiej racji stanu. Opozycja była za słaba, "Solidarności" nie było, a partyjni oficjele unisono wygłaszali namaszczone dyrdymały o "wieczystym sojuszu ze Związkiem Radzieckim". O tej wielkiej roli Ojca Świętego jako największego polskiego męża stanu po części dziś zapomniano, po części ludzie w ogóle o niej nie wiedzą i nie rozumieją tego, co się wówczas dokonywało. Stale mam jednak nadzieję, że choć dziś syn