wschodnią część Europy uzasadnione byłoby twierdzenie, że państwa są dziełem narodów. Zwłaszcza od końca XVIII w. aż do naszych czasów widać wyraźnie, że pojawianie się na mapie Europy nowych narodów, czy odradzanie narodowe społeczności, których poczucie narodowe słabło w jakimś okresie ich dziejów, stało się czynnikiem istotnie wpływającym na procesy państwowotwórcze. Przykładem odrodzenia narodowego, a następnie państwowego, są Czechy. Były one w średniowieczu znaczącym królestwem europejskim. Jednakże w XVII wieku (wojna trzydziestoletnia) utraciły niepodległość, szlachta czeska - warstwa przywódcza - wyginęła lub uległa germanizacji, język czeski został zepchnięty na margines, był jedynie mową gminu. Od przełomu XVIII i XIX wieku trwa w tym