słabo odziaływujące z materią, docierającą aż do powierzchni morza. To one stanowią składową twardą promieniowania kosmicznego. Badania prowadzone z użyciem balonów i satelitów pozwoliły ustalić, że w promieniowaniu pierwotnym protony stanowią 86%, jądra helu 9%, natomiast pozostałe 5% to jądra lekkich pierwiastków, przy czym występują w proporcji bliskiej proporcji zawartości pierwiastków we wszechświecie. Pochodzą one ze Słońca, gwiazd naszej Galaktyki i innych galaktyk, a większość z nich "podróżuje" w kosmosie miliony lat, przemierzając odległości stokrotnie większe, niż średnica Galaktyki, spotykając na swej drodze pola magnetyczne i elektryczne, z których czerpią energię. Panuje przekonanie, znajdujące uzasadnienie w materiale obserwacyjnym, że rozpędzanie cząstek