przeprowadzały pod naciskiem sytuacji rządy demokratycznych krajów Zachodu. Anglicy i Francuzi najpierw dali się przekonać politykom, że nie warto umierać za Pragę (1938), po czym ci sami politycy w kilka miesięcy później uznali, iż warto umierać za Gdańsk i Warszawę. Opinia publiczna zniosła tę oczywistą niekonsekwencję i z nią się pogodziła. Dodajmy jeszcze, iż w 1940 r. marszałek Petain nie miał żadnych trudności z przekonaniem rodaków, iż trzeba zdecydować się na kolaborację z Niemcami.<br><br>Władze polskie w 1939 r., śmiem twierdzić, mogły w obliczu najwyższego zagrożenia narodowego bytu i państwa przeprowadzić gruntowną reorientację polityki zagranicznej. Nie po to, rzecz oczywista, aby