duchowym rozwijało się moje życie kapłańskie i biskupie. Owe dwa systemy totalitarne, a więc z jednej strony groza wojny, obozów koncentracyjnych nazizmu, z drugiej zaś ucisk i terror komunistyczny, które tak bardzo zaciążyły nad naszym stuleciem, dane mi było poznać niejako od wewnątrz. Łatwo więc zrozumieć moją wrażliwość na kwestię poszanowania każdej osoby ludzkiej i jej praw, zwłaszcza prawa do życia"&lt;/&gt;.<br>Ów gęsty splot tego, co osobiste, z narodowym i ogólnoludzkim jest bardzo charakterystyczną cechą myśli i działań Karola Wojtyły. Dzięki temu Papież, nawet wykonując działanie o charakterze politycznym, wymyka się takiemu rozumieniu polityki, do jakiego przywykliśmy. Działa w szerszej perspektywie