siłę tylko i sławił potęgę jej, w sztuce wyraził przede wszystkim tę siłę swoją <gap> gmachy jego zdumiewają rozmiarami zwalisk Colosseum, mury te ubóstwienie Rzymu w Cezarze dźwignęło. Cała sztuka Rzymian napiętnowana jest tylko tym majestatem ludu, co królów barbarzyńskich z poobcinanymi rękami wiódł zbroczonych za wozami zwycięzców. W pomnikach jej próżno by szukać uczucia innego nad cielesne rozbestwienie i apoteozę materialnej siły</>. Kraszewski wnikliwie analizował przyczyny upadku tej dumnej potęgi i dostrzegał analogię z dziewiętnastowieczną Europą, rządzoną przez reakcyjne potęgi, które również czekał nieuchronny upadek. Zwykle miłośnicy zabytków rzymskich zastanawiają się nad sposobami ich konserwacji, uchronieniem przed szkodliwym działaniem czynników atmosferycznych i