spowodowana dostępnością wody do warstwy korzeniowej roślin, czyli tzw. sekwencja wilgotnościowa. Miejsca najsuchsze zajmują bory chrobotkowe (Cladonio-Pinetum), wilgotniejsze - bory świeże (Vaccinio myrtilli-Pinetum s. l.), podmokłe - bory trzęślicowe i bażynowe (Molinio-Pinetum i Empetro-Pinetum), a skrajnie wilgotne - bory bagienne (Vaccinio uliginosi-Pinetum). Geograficzna. W zachodniej i środkowej Polsce przeważają bory typu suboceanicznego, do którego należą bory chrobotkowe, bór świeży - Leucobryo-Pinetum oraz na Pomorzu - bory bażynowe. W Polsce wschodniej i częściowo środkowej występują natomiast bory typu subkontynentalnego: subkontynentalny bór świeży - Peucedano-Pinetum, i bór wilgotny trzęślicowy. Antropogeniczna. Oddziaływanie człowieka na ekosystemy borowe przebiega w dwóch kierunkach: zmiany struktury wiekowej