stała się wola położenia kresu wojnom między Francją a Niemcami. Pamiętajmy: granica na Renie jest najkrwawszą granicą Europy. Ponad tą granicą podali sobie ręce francuscy i niemieccy patrioci. Ale zawsze rozmowy francusko-niemieckie zaczynały się od wychodzenia z odmiennych tradycji i wyrażania sprzecznych stanowisk. Jednak właśnie dzięki skutecznym wysiłkom w przezwyciężaniu rozbieżności tandem zyskiwał od początku uznanie i poparcie innych państw: Belgii, Holandii (tak nieufnej wobec Niemiec i tak czułej na punkcie własnej niezależności), Włoch i malutkiego Luksemburga. Pojednanie francusko-niemieckie dokonywało się pod hasłem wspólnego działania na rzecz jedności europejskiej: bez tego pojednania, jak wiadomo, integracja naszego kontynentu nie ruszyłaby