bardziej odległego od praktyki Związku Sowieckiego. W doskonały sposób wyraził to Ryszard Kapuściński w Imperium: Całe bowiem doświadczenie uczy, że z zadawania pytań nie płynie żaden pożytek, że człowiek i tak dowie się tylko tyle, ile - i bez zadawania pytań - powiedzą mu (albo raczej: nie powiedzą) i że przeciwnie - zadawanie pytań jest bardzo niebezpieczne, bo zadając je, człowiek może ściągnąć sobie na głowę wielkie nieszczęście.<br>Nie pytaj, a słuchaj - brzmiała podstawowa maksyma człowieka radzieckiego. Słuchaj przełożonego, choćby gadał głupoty; słuchaj milicjanta, choćby nie miał racji; słuchaj profesora, choć się myli. W takiej kulturze nie ma szansy na zaistnienie "inteligencji zbiorowej", efektu