negacji to akt bardziej pierwotny, to akt radykalnego "nie", skierowanego zarówno do świata, jak do siebie samego. Dobrze, ale czym jest wolność jako taka? Czymże ona jest poza pryzmatami, w których znajduje swe odbicie? Hegel nie podaje żadnej generalnej formuły wolności. Mówi konkretnie o wolności stoickiej, sceptycznej, chrześcijańskiej, wolności błędnego rycerza itd., nie mówi o wolności w ogóle. Dlaczego? Odpowiedź wydaje się prosta: bo takiej wolności po prostu nie ma. Dla Hegla każdy człowiek jest w ostatecznym rozrachunku wolny taką wolnością, jaką zdoła sobie uświadomić. Istnieje tylko wolność uświadomiona, która jest tożsama ze świadomością wolności.<br>Zatrzymajmy się jeszcze na moment przy