Przyjęta przez Gumplowicza w ramach ustaleń filozoficznych zasada monizmu, został z czasem dopracowana przybierając postać "tryptyku monistycznego". Nie negując jedności otaczającego świata zjawisk, zgodnie z panującą wówczas tendencją, uczony wyróżniał w nim odrębne światy zjawisk. Obok tradycyjnie wydzielanego świata fizycznego i psychicznego, wyodrębnił świat społeczny, składający się ze specyficznych elementów, rządzących się własnymi prawami. Ponadto "zmodyfikował" on monizm w stosunku do jego pozytywistycznego ujęcia, przez powiązanie z nim szczególnych treści ontologicznych. Wyszedł poza materialistyczną interpretację świata, zachowując jego jedność przez odwołanie się do pojęcia natury i rozdzielając zarazem świat zjawisk materialnych od świata zjawisk społecznych. Właśnie ta sfera rozważań filozoficznych, służebnych wobec