kraju funkcjonowało prawie 800 bibliotek PMS, których łączny księgozbiór sięgał 500 tys. pozycji. Ważnym fragmentem aktywności Macierzy była działalność wydawnicza; obok literatury pięknej powstawały programy szkolne, zestawy lektur, podręczniki itp. Spośród wielu działaczy PMS należy wymienić, przede wszystkim, Józefa Stemlera, który m.in. zachęcał mieszkańców wsi i miasteczek do pracy samokształceniowej, w celu likwidacji analfabetyzmu i "przysporzenia [Polsce] światłych i rozumnych obywateli". Apelując do światlejszych warstw społecznych Stemler podkreślał pozytywne skutki płynące z walki o uobywatelnienie szerokich kręgów społeczeństwa polskiego: "Chcesz się przyczynić do potęgi Ojczyzny?<br>W takim razie ucz czytać tych ciemnych braci swoich! [...], a nagrodą będzie - głos sumienia - żeś