nieprzyjazne w sposób bierny tzn. jeśli respektujemy ich<br>wymagania, to nie spotka nas nic złego ale aktywnie się nam<br>przeciwstawiają, ograniczają nas i upokarzają. Odczucie to jest, z<br>jednej strony, powodem głębokiego smutku, z drugiej strony jednak<br>stanowi powód do dumy, gdyż wynika ono z naszego wyjątkowego<br>pochodzenia. Sama zaś spekulacja gnostycka jest mniej lub bardziej<br>zmitologizowaną próbą odpowiedzi na pytanie, jak doszło do takiej<br>tragicznej sytuacji. Wydaje się, że mimo istnienia dwóch podstawowych<br>typów spekulacji gnostyckiej a mianowicie syryjsko-egipskiej z<br>kulminacją w sytemie Walentyna oraz irańskiej, najlepiej ucieleśnionej<br>w doktrynie Maniego da się jednak sprowadzić je do wspólnego poglądu