służyć jako zegar wskazujący kierunek upływania czasu. Rozważmy bowiem dwa różne stany Wszechświata, nie zakładając z góry, który z nich jest wcześniejszy, a który późniejszy.<br>Jeśli Wszechświat się rozszerza, to w jednym z tych stanów średnia gęstość materii będzie mniejsza, w drugim zaś większa. Natychmiast widzimy, że stan Wszechświata z większą gęstością materii jest wcześniejszy, a stan Wszechświata z mniejszą gęstością - późniejszy. Wynika to oczywiście stąd, że Wszechświat rozrzedza się w miarę ekspansji. Możemy więc mówić o zegarze kosmologicznym wyznaczającym kierunek czasu; wskazówką tego zegara jest średnia gęstość materii we Wszechświecie.<br>Znowu chwila zdziwienia i zadumy: to, że dzień wczorajszy minął