policyjnej koalicji, która w coraz większym stopniu liczy na nacjonalizm - raczej niż na zrytualizowaną ideologię - jako na główne źródło legitymacji politycznej. W obu przypadkach pytanie dodatkowe, lecz ściśle z tym związane, brzmi: czy ruch w jednym albo drugim kierunku będzie miał charakter ewolucyjny, czy też pociągnie za sobą jakieś gwałtowne wstrząsy? Jak dotąd, historia nie wróży zbyt dobrze tej pierwszej alternatywie. Sprawa przedstawia się inaczej niż w przypadku faszystowskich reżymów w Hiszpanii i Portugalii: umożliwiły one zmiany ewolucyjne zezwalając na powstawanie autonomicznych oaz działalności społecznej i gospodarczej, które w momencie krytycznym mogły być przekształcone w pluralistyczne źródła działalności politycznej. Jednakże reżymy