czasu filozoficznego i czasu historycznego. W latach 1903-1906 Berentowi niesłychanie bliskie jest takie myślenie o kręgu "wiecznego powrotu", jakie pan Sauerland tu przypomniał. Berent znajduje dla tej koncepcji antecedencje pitagorejskie, pragnie ją wiązać z Kantem itd., bardzo ładnie to analizuje. Natomiast dla ówczesnego Berenta nie jest jeszcze chyba dostatecznie wykrystalizowane zjawisko czasu historii. Oczywiście pamiętam o omówionych w dzisiejszym zagajeniu obserwacjach pisarza na temat bohaterów historii, jednostek dziejowo reprezentatywnych, pamiętam też o znaczeniu, jakie przypisuje on energii wydarzeń rewolucyjnych 1905 roku. Ale brak na razie u Berenta formuły dla czasu historycznego analogicznej do formuł inspirowanych mitem Persefony. Dopiero w końcowej