1938 r. po umowę wielkiej trójki w Teheranie, której skutkiem była zarówno tragedia Powstania Warszawskiego jak i pojałtańskie przypisanie Europy Środkowo-Wschodniej do radzieckiej sfery wpływów i odcięcie na dziesięciolecia od Zachodu, od planu Marshalla, od funkcjonalnej gospodarki i demokracji parlamentarnej.<br><br>- A przede wszystkim, znów z polskiego punktu widzenia, straszliwe wyniszczenie biologiczne oraz straty materialne, jak również (mimo siły ruchu oporu) moralne polskiego społeczeństwa w wyniku II wojny.<br><br>Nawet jeśli z dzisiejszej perspektywy jesteśmy historycznymi beneficjentami pożaru świata 1914 r., to oglądając berlińską wystawę trudno się oprzeć wrażeniu, że lepiej byłoby, gdyby Europa uniknęła tamtej katastrofy. Gdyby znalazła drogę przemian ewolucyjnych