1939 r. Duma ze zwycięstwa, cień lekceważenia pokonanego przeciwnika, ale także rodzący się do niego szacunek i współczucie, i wreszcie zgroza i poczucie winy. W ciągu czterech miesięcy Hosenfeld doszedł do tego punktu, do którego niektórzy z jego kolegów nie doszli przez dziesięciolecia. Jego zapiski są świadectwem wrażliwości moralnej i zarazem zaprzeczeniem tezy, jakoby Niemcy w czasie wojny nic nie wiedzieli, co się dzieje na wschodzie. Wiedzieli co się dzieje i jaką ściągają na siebie winę: kryminalną, polityczną, moralną lub metafizyczną - że użyję klasyfikacji Jaspersa.<br><br>&lt;div1&gt;<br>Pabianice, 23 września 1939<br><br>Najdroższa Annemarie, drogie dzieci<br><br>&lt;gap&gt; Miałem pilnować obozu oficerskiego. Jest tu 171 polskich