Związek Spółdzielni Spożywców "Społem" posiadający ponad 3 tys. sklepów, istniała cała sieć spółdzielni zakładanych przez społeczność żydowską, niemiecką czy ukraińską (por. s. 255).<br>Z ruchem spółdzielczym były ściśle związane kasy oszczędnościowo-kredytowe.<br>Walczyły one z lichwiarskimi pożyczkami oraz przyuczały do oszczędzania. Ruch spółdzielczy uaktywniał lokalne społeczności, które potrafiły dzięki niemu zaspokajać swoje potrzeby gospodarcze bez uciekania się do pomocy państwa i jego agend.<br><br>Instytucje samorządowe, w tym głównie stowarzyszenia, miały istotne znaczenie dla życia społecznego obywateli II Rzeczypospolitej. Zjawiskiem powszechnym była umiejętność samoorganizowania się oraz praca na rzecz innych. Dzięki temu Polacy umieli odnaleźć się w skrajnie trudnych sytuacjach, których nie