Wreszcie krzyk potępionego, spadającego w niepojęte!... Co więcej, nie mogąc podjąć cudzego cierpienia - ale kto mógłby je udźwignąć? - ze strachu sam czyni zło albo, przynajmniej, przerzuca gniew i wściekłość własną na bliźnich.<br>Czyżby więc Gombrowiczowski diabeł był całkiem uwewnętrzniony? Nie takie to pewne. Bo &lt;q&gt;"gdy raz pójdzie w drzazgi fasada zwyczajności, umieszczenie nasze w kosmosie staje się, czym jest w istocie, mianowicie czymś bezdennie niepojętym, a więc zawierającym możliwość wszystkiego"&lt;/&gt;. A zło nie jest - w gruncie rzeczy - niczym innym niż chaosem w natarciu (D II 288-293).<br>Bo też zło Gombrowicza nie jest złem moralnym. Jest od zła moralnego pierwotniejsze. "Ślepia