w Ferdydurke ideospołecznej diagnozy... Powiedzmy więc prościej: na gładkiej, lśniącej formie nowoczesności pojawiła się humorystyczna narośl, niepokojąco słonna do rozpłodu i dominacji... Ale skąd się wzięła? Czy nie z pragnienia, aby nowoczesne było wszystko, co sprawia przyjemność? Co nie wymaga wysiłku? Dlatego właśnie "bezsens, bezkształt i bezprawie, mętny, rozbełtany, bezstylowy żywioł" zagrodził skupionemu, energicznemu "nowoczesnemu kształtowi" (F 162)... W swoim ostatnim stadium nowoczesność - nie bez prowokacyjnch wysiłków Józia - przechodzi pod znak Młodziaka. Inżynier nie przestaje teraz chrząkać, spluwać i klapać pantoflami (F 157), smarować sobie masłem "grube, nadgryzione pajdy" (F 161), szwendać się po domu nucąc frywolne melodie oraz zabierać się